صاعقه ای در مغز (صرع)
یکی از شایع ترین اختلالات مغزی در جهان، اختلال صرع است. این بیماری در بسیاری از موارد با تشنج های مکرر که نتیجه فعالیت بیش از حد مغز است، مشخص می شود و علائم آن حملات ناگهانی و موقت، بیهوشی و تشنج متناوب با فواصل سلامت ظاهری است. بروز صرع می تواند ناشی از زمینه های ژنتیکی، آسیب مغزی ناشی از زایمان، بیماری های عفونی و انگلی، آسیب های مغزی، مسمومیت ها و تومورها باشد.
سن شروع این بیماری از اهمیت خاصی برخوردار است. بروز صرع قبل از شش ماهگی حاکی از ضایعات شدید مغزی است. اگر در جریان تب اتفاق بیفتد، حاکی از کم شدن آستانه تحمل مغزی بوده و در دوران بلوغ حاکی از اختلالات فیزیولوژیکی، زیستی و هورمونی است. در سن 35 سالگی به بالا نیز معمولاً به دلیل ضایعات قلبی و عروقی است.
در بسیاری از موارد با تشنج های مکرر که نتیجه فعالیت بیش از حد مغز است، مشخص می شود و علائم آن حملات ناگهانی و موقت، بیهوشی و تشنج متناوب با فواصل سلامت ظاهری است.
در تشخیص صرع باید به چند نکته توجه داشت: تشخیص وجود بیماری، تشخیص نوع بیماری و تشخیص علت بیماری. امروزه بیماری صرع را به دلایلی از جمله روابط اجتماعی، تحصیلی، ازدواج، فعالیت های شغلی و... در زمره بیماری های اجتماعی به شمار می آورند. در تشخیص صرع نباید آن را با عارضه ای به نام «سنکوپ» که در اثر کم رسیدن خون به مغز، به علت کم شدن برگشت خون وریدی مخصوصاً در کسانی که زیاد سرپا می ایستند یا در سربازانی که به مدت طولانی نگهبانی می دهند، اشتباه گرفت. به طور کلی در تشخیص این بیماری به شرح حال بیمار و شاهدان عینی و قابل اطمینان در حملات تشنجی و بیهوشی، باید توجه و دقت کافی شود.
انواع صرع
صرع تشنجی
: با تشنج های توأم با بیهوشی مشخص می شود و تقریباً همه ما آن را به عنوان "حمله غش" می شناسیم. در این حالت فرد بدون اختیار به زمین می خورد. عضلات بدن کشیده شده، سر به عقب می افتد و بدن یکپارچه سفت و تنفس قطع می شود. در این مرحله عضلات صورت، دست ها و تمام بدن دچار حرکت و تکان شدید شده که با گاز گرفتن زبان، کف کردن دهان، کبودی رنگ صورت و گاهی دفع ادرار مشخص می شود. در پایان حمله نیز موقعی که شخص به هوش می آید، هیچ خاطره ای از آنچه اتفاق افتاده است ندارد و نسبت به آنچه که پیش آمده کاملا بی اطلاع است، فقط احساس کوفتگی و خستگی شدید می کند و اگر سابقه داشته باشد، متوجه می شود که غش کرده است.
صرع را نباید با عارضه ای به نام «سنکوپ» که در اثر کم رسیدن خون به مغز، به علت کم شدن برگشت خون وریدی مخصوصاً در کسانی که زیاد سرپا می ایستند یا در سربازانی که به مدت طولانی نگهبانی می دهند، اشتباه گرفت.
صرع کوچک
: برخلاف صرع بزرگ یا تشنجی، درصرع کوچک فرد سقوط نمی کند، ولی فراموشی که به حالات "بیخودی از خود" معروف است، در این نوع صرع اتفاق می افتد. در این نوع حمله، شخص مصروع ناگهان در حالتی که است، ثابت می ماند و فعالیتش متوقف می شود. در این حالت بیمار چیزی حس نمی کند و بینایی و شنوایی اش محدود می شود، ولی پس از گذشت 2 تا 20 ثانیه مجدداً فعالیتش آغاز می شود، در حالی که از اتفاقی که افتاده کاملاً بی خبر است. این حملات ممکن است در سنین بلوغ از بین بروند یا این که به صرع بزرگ تبدیل شوند.
صرع روانی- حرکتی
: این نوع صرع همیشه با از دست دادن هوشیاری توأم نیست و با تغییرات خلقی مانند پرخاشگری، بیقراری شدید، ناآرامی، حملات انفجاری، خرابکاری و... ممکن است همراه باشد. به علت حملات مکرر صرع و کاهش اکسیژن و تغذیه سلول های مغز، قدرت مقاومت در مقابل عوامل مختلف در فرد مصروع کاهش می یابد و باعث واکنش های غیرعادی و اختلال در یادگیری می شود. به همین جهت عده ای از محققان نام شخصیت های صرعی را «شخصیت های انفجاری» گذاشته اند.
خوشبختانه با داروهای جدید می توان از اکثر حملات صرعی پیشگیری کرد. این داروها نه تنها حملات را متوقف می کنند، بلکه در درمان علائم روانی و خصوصیات اخلاقی و عاطفی بیماران نیز تأثیر زیادی دارند.
تشنج تب دار در کودکان
نوار مغزی در این کودکان علامت صرع را نشان نمی دهد، ولی آمادگی برای تشنج های بعدی در کودک وجود دارد. البته تشنج به هنگام تب به شرطی که موارد زیر را دارا باشد، خطرناک نیست:
کمتر از 15 دقیقه به اتمام برسد، تکرار نشود، با علائم ضایعات مغزی و عقب ماندگی همراه نباشد، سابقه بیماری در خانواده وجود نداشته باشد، بیماری بعد از یک سالگی بروز کند و کودک مبتلا به کمبود قند و کلسیم نباشد.
با توجه به این که بیش از 80 درصد بیماران مصروع در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند، در زمینه اقدامات مؤثر و مفید در پیشگیری از صرع می توان مراقبت کافی در دوران بارداری، پیش و پس از زایمان، زایمان بی خطر، کنترل تب در کودکان، کنترل بیماری های انگلی و عفونی و پیشگیری از صدمه مغزی را نام برد.
اگر مغز هر فردی در معرض یک تحریک قدرتمند قرار گیرد، دچار حمله تشنجی می شود. در واقع یک نفر از هر 20 نفر زمانی در طول زندگی اش حمله تشنجی داشته است، اما افراد مصروع مکرراً دچار حملات تشنجی می شوند.
در زمینه درمان نیز مطالعات اخیر در کشورهای در حال توسعه نشان داده ، تا 70 درصد موارد تازه تشخیص داده شده صرع در کودکان و بزرگسالان را می توان با موفقیت با داروهای ضد صرع درمان کرد. پس از گذشت 5-2سال از کنترل موفقیت آمیز صرع نیز می توان درمان را در60 تا 70 درصد موارد قطع کرد. درمان جراحی برای برخی از بیماران مصروع مقاوم به درمان نیز ممکن است موفقیت آمیز باشد. حمایت روانی و اجتماعی نیز برای این بیماران ارزشمند است.
رویکرد جدید برای تشخیص صرع
در اجلاس امسال متخصصان اروپایی در مورد صرع، شیوه جدیدی برای تشخیص این بیماری مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش های جدید حاکی از آن است که خطر تشخیص نادرست صرع را با تجزیه و تحلیل گفتار بیمار در توصیف حملات تشنجی اش می توان کاهش داد. این شیوه به پزشکان کمک خواهد کرد تا تفاوت بین حملات تشنجی غیر صرعی و حملات صرعی را متوجه شوند.
اگر مغز هر فردی در معرض یک تحریک قدرتمند قرار گیرد، دچار حمله تشنجی می شود. در واقع یک نفر از هر 20 نفر زمانی در طول زندگی اش حمله تشنجی داشته است، اما افراد مصروع مکرراً دچار حملات تشنجی می شوند. این حملات ناشی از تکانه های الکتریکی غیرطبیعی در مغز است. نوع حملات از فردی به فرد دیگر فرق می کند. در شیوه ی جدید تشخیص، به بیمار فرصت داده می شود که تجربه خود را در حین حمله تشنجی توصیف کند. پژوهشگران دریافته اند نحوه توصیف صرع و حملات غیرصرعی توسط بیماران کاملاً متفاوت است. بیماران صرعی داوطلبانه چگونگی بروز و فروکش کردن حملات را شرح می دهند، در حالی که بیماران مبتلا به حملات غیرصرعی معمولا در مورد حمله شان دچار فراموشی کامل هستند
