بهار و آلرژی های چشمی

برای اکثر مردم، بهار فصلی زیبا و دلپذیر است. اما اگر هر بار که این فصل فرا می رسد، دچار خارش و اشک ریزش شوید و مرتبا دیگران از شما بپرسند که: "چرا چشم تان قرمز شده است؟" احتمالاً دیگر بهار برایتان چندان خوشایند نخواهد بود.

آلرژی های چشمی یکی از شایع ترین علت های مراجعه ی افراد به چشم پزشک است. به طور متوسط از هر 10 تا 15 نفر، یک نفر در طول عمر خود دچار علائم حساسیت های چشمی می شود. علائم آلرژی چشمی در افراد مختلف، متفاوت است و طیف وسیعی از علائم را در برمی گیرد که از سوزش و خارش خفیف تا علائم شدید و آزار دهنده و گاه خطرناک را شامل می شود.

به علاوه، حساسیت های چشمی اغلب با سایر علائم آلرژی مثل تب یونجه(آب ریزش بینی) و حساسیت های پوستی(مثل درماتیت آتوپیک) همراه است.

گرده گل ها و گیاهان، مو و کرک و پر حیوانات، داروها و لوازم آرایشی نقش اساسی را در ایجاد آلرژی چشمی دارند.

البته گاهی اوقات هم تحریک چشم ناشی از مواد محرک(مثل دود سیگار یا گرد و غبار) علائمی ایجاد می کند که با آلرژی چشمی اشتباه می شود.

چرا چشم درگیر واکنش های آلرژیک می شود؟
چشم دریچه ای به جهان خارج است. وقتی چشم ها باز هستند، ملتحمه در تماس مستقیم با مواد حساسیت زای موجود در هواست.

ملتحمه که بافت پوششی مخاطی قسمت جلوی کره چشم و سطح داخلی پلک هاست یک سد دفاعی در برابر محیط خارج است. در ملتحمه تعداد زیادی رگ، سلول های ایمنی و مواد دفاعی وجود دارد که باعث حفاظت لایه های داخلی تر کره چشم در برابر عفونت ها و عوامل بیگانه می شود.

به علاوه اشک چشم نیز دارای سلول ها و عوامل ایمنی می باشد که به دفاع در برابر عوامل خارجی کمک می کند. بنابراین بسیاری از واکنش های دفاعی در جلوی کره چشم، در سطح ملتحمه اتفاق می افتد.

هرگاه کنترل طبیعی این واکنش های دفاعی به هم بخورد یا واکنش های دفاعی به جای عوامل بیگانه در برابر عوامل خودی اتفاق بیافتد، واکنش های حساسیتی ایجاد می شود.

مهم ترین عامل ایجاد واکنش های حساسیتی ماده ای به نام "هیستامین" است، که از گروهی از سلول های ایمنی به نام "ماست سل ها" (mast cells) ترشح می شود. هیستامین باعث ایجاد خارش می شود. به علاوه هیستامین موجب گشاد شدن رگ های موجود در ملتحمه می شود و همین امر باعث می شود که چشم، قرمز به نظر برسد.
 البته به جز هیستامین مواد دیگری نیز می توانند در واکنش های آلرژیک دخیل باشند، اما هیستامین مهم ترین عامل ایجاد علائم حساسیت است.

چه افرادی بیشتر درگیر حساسیت چشمی می شوند؟
اصولاً واکنش های حساسیتی در افراد جوان(سن زیر 30 سال) شایع تر است. به علاوه احتمال بروز آلرژی در کسانی که سابقه حساسیت قبلی داشته اند و یا در خانواده آن ها  بیماری های آلرژیک وجود دارد، بیشتر است.

افرادی که آلرژی هایی از نوع تب یونجه(آبریزش از بینی حساسیتی) یا آلرژی پوستی (درماتیت آتوپیک) دارند، بسیار مستعد ابتلا به حساسیت های چشمی هستند.

آلرژی چشمی چه علامت هایی ایجاد می کند؟
همان طور که گفته شد واسطه اصلی ایجاد علائم آلرژی، هیستامین است. ترشح هیستامین در ملتحمه باعث بروز خارش، سوزش و اشک ریزش می شود. همچنین هیستامین با گشاد کردن رگ ها باعث می شود که چشم، قرمز و پُرخون به نظر برسد.

به علاوه این ماده موجب می شود که مقداری مایع از رگ ها به داخل بافت ملتحمه و پلک نشست کند. در این حالت تورم پلک ایجاد می شود.

ممکن است پلک ها آنقدر متورم شوند که فرد حتی نتواند چشم هایش را باز کند. تجمع مایع در ملتحمه باعث می شود که ملتحمه ظاهری آبی رنگ پیدا کند، به علاوه گاهی اوقات تجمع مایع در ملتحمه آنقدر زیاد است که ملتحمه از سطح چشم فاصله می گیرد و از داخل شکاف پلکی بیرون می زند و شبیه یک کهیر یا تاول بزرگی می شود. گاهی اوقات، به خصوص وقتی قرنیه نیز درگیر حساسیت شده باشد، حساسیت به نور ایجاد می شود.

آلرژی چشمی معمولاً هر دو چشم را درگیر می کند، اما گاهی علائم حساسیت فقط در یک چشم بروز می کند، به خصوص وقتی که یک ذره حساسیت زا وارد چشم شود و فرد، چشم مبتلا را بخاراند، ممکن است شدت علائم در این چشم خیلی بیشتر از چشم مقابل باشد.

انواع بیماری های آلرژی چشمی

ورم ملتحمه آلرژیک(Allergic conjunctivitis)
مالیدن چشمی که می خارد یک واکنش طبیعی است، اما مالیدن چشم ها باعث آزاد شدن مقادیر بیشتر هیستامین و سایر واسطه های آلرژی می شود و در نتیجه موجب بدتر شدن علائم حساسیت می گردد. پس سعی کنید تا جایی که امکان دارد چشم ها را نمالید.

ورم ملتحمه (کنژنکتیویت) شایع ترین شکل حساسیت چشمی است. این بیماری اغلب در اثر حساسیت به گرده گل ها و گیاهان ایجاد می شود، به همین علت در فصل بهار شایع تر است. اما در افرادی که به گرد و خاک خانگی، کپک ها، مو و پر حیوانات یا مواد شیمیایی یا داروهای خاص حساسیت دارند، ممکن است علائم حساسیت در هر فصلی از سال ایجاد شود. ورم ملتحمه آلرژیک فصلی، اغلب با آب ریزش از بینی همراه است.

علائم مهم ورم ملتحمه آلرژیک عبارتند از: خارش، سوزش و قرمزی چشم ها، اشک ریزش، ترشحات آبکی و تورم پلک و ملتحمه.

از آنجا که اکثر علائم حاد بیماری ناشی از آزاد شدن هیستامین در بافت ملتحمه است، درمان انتخابی این علائم استفاده از قطره های چشمی آنتی هیستامین است. 

جهت پیشگیری از بروز این علائم می توان از قطره های پایدار کننده ماست سل ها(mast cells) استفاده کرد. همچنین در موارد حساسیت خیلی شدید، می توان با نظر چشم پزشک از قطره های استروئیدی برای مدت کوتاهی استفاده کرد. شربت ها و قرص های آنتی هیستامین معمولا روی علائم چشمی بیمار چندان مؤثر نیستند، اما برای کنترل آب ریزش بینی و علائم پوستی حساسیت به کار می روند.

ورم ملتحمه همراه با درماتیت آتوپیک(Atopic dermatitis)
درماتیت آتوپیک نوعی حساسیت شدید پوستی است که با خارش شدید همراه است و اغلب در بچه ها و نوجوانان ظاهر می شود.

علائم چشمی این بیماری معمولا نوجوانان و جوانان بخصوص پسرها را درگیر می کند. علامت چشمی اصلی این بیماری، خارش شدید و قرمزی پلک هاست. چشم ها ترشحات فراوان دارند و پلک ها حالت پوسته پوسته و دلمه بسته پیدا می کنند. پلک ها ضخیم و سفت می شوند و گاهی حساسیت به نور ایجاد می شود.

این بیماری در صورت درمان نامناسب، به علت خارش مزمن و خراش مکرر سطح قرنیه توسط سطح ناهموار پلک ها، باعث ایجاد لک قرنیه و تاری دید می گردد.

گاهی اوقات مصرف برخی مواد غذایی حساسیت زا مثل تخم مرغ، آجیل، توت فرنگی، گوجه فرنگی، بادنجان، ادویه ها، شیر و ماهی ممکن است باعث بدتر شدن علائم پوستی و چشمی درماتیت آتوپیک شود. در این حالت حذف این مواد از رژیم غذایی به کنترل بیماری کمک می کند. به علاوه مواد حساسیت زای موجود در هوا مثل گرد و خاک خانگی، کپک ها، مو و پرز حیوانات نیز می تواند باعث شدیدتر شدن علائم در افراد مبتلا شود.

پایه اصلی درمان این بیماری استفاده از آنتی هیستامین های خوراکی قوی برای کنترل خارش است. استفاده از قطره های آنتی هیستامین، قطره های پایدار کننده ماست سل ها و در موارد شدید دوره های کوتاه مدت قطره های استروئیدی می تواند به کنترل علائم چشمی کمک کند.

گاهی اوقات یک عفونت میکروبی در پلک ها هم زمان با درماتیت آتوپیک ایجاد می شود که باعث بدتر شدن خارش و سایر علائم چشمی می شود. در این حالت درمان عفونت با استفاده از قطره ها و پمادهای آنتی بیوتیک و شستشوی مکرر پلک ها می تواند به رفع عفونت و بهتر شدن علائم کمک کند.

علائم چشمی درماتیت آتوپیک ممکن است فرد را سال ها درگیر کند. به علاوه در افراد مبتلا به این بیماری احتمال ایجاد آب مروارید (کاتاراکت) و لک قرنیه، بیشتر از افراد عادی است. به همین دلایل این افراد باید مرتباً تحت نظر چشم پزشک باشند.

کراتوکنژنکتیویت بهاره (Vernal Keratoconjunctivitis)
کراتوکنژنکتیویت (التهاب ملتحمه و قرنیه) بهاره بیماری شایعی نیست.این بیماری اغلب در مناطق روستایی گرمسیر و در نوجوانان، بخصوص پسرها اتفاق می افتد و قبل از 20 سالگی به تدریج بهبود می یابد.

بیماری معمولاً از اواسط بهار که هوا رو به گرمی می رود شروع می شود و پس از 2 تا 3 ماه کم کم برطرف می شود و در سال بعد مجددا عود می کند.

در این بیماری چشم ها خارش شدید پیدا می کند و پلک ها متورم و سنگین می شوند(گاهی به همین علت فرد ظاهر خواب آلوده پیدا می کند). ممکن است حساسیت به نور ایجاد گردد. معمولاً ترشحات شیری رنگ چسبناک در گوشه چشم ها جمع می شود. در پشت پلک بالایی ظاهر سنگ فرشی ایجاد می شود(این منظره در معاینه، با میکروسکوپ چشم پزشکی به راحتی با برگرداندن پلک قابل مشاهده است). همچنین به علت تجمع سلول های التهابی در ملتحمه ممکن است لکه های سفیدرنگی در ملتحمه و دور قرنیه دیده شود. گاهی اوقات در این بیماران بافت ملتحمه در اطراف قرنیه حالت برجسته پیدا می کند.

کراتوکنژنکتیویت بهاره می تواند به علت خارش های مکرر باعث ایجاد خراش و لک قرنیه شود.

مؤثرترین درمان این بیماری، استفاده از قطره های استروئید چشمی (برای مدت کوتاه و زیر نظر چشم پزشک) است. می توان برای کمک به کنترل بیماری و جلوگیری از عود آن از قطره های پایدار کننده ماست سل ها و قطره های آنتی هیستامین موضعی نیز استفاده کرد. استفاده از عینک های آفتابی با شیشه بزرگ و دسته های ضخیم (که از ورود گرد و خاک به چشم جلوگیری می کند) می تواند به کنترل بیماری کمک کند. همچنین استفاده از کمپرس آب سرد و خنک کردن محل زندگی می تواند تا حدی علائم را تسکین بخشد.

حساسیت ناشی از لنز تماسی (کنتاکت لنز)
هر جسم خارجی که به صورت مزمن با ملتحمه و سطح داخلی پلک در تماس باشد، می تواند باعث بروز حساسیت شود.

در مورد لنز تماسی خود لنز، رسوبات پروتئینی ایجاد شده بر روی لنز و محلول های تمیز کننده لنز(به خصوص مواد نگهدارنده موجود در محلول) می تواند موجب ایجاد حساسیت شود. خوابیدن با لنز تماسی احتمال ایجاد حساسیت را شدیداً افزایش می دهد.

حساسیت به لنز تماسی معمولا به صورت قرمزی و خارش چشم و ایجاد ترشحات فراوان و غلیظ بروز می کند. به علاوه معمولا در سطح خلفی پشت پلک فوقانی حالت پشته پشته ایجاد می شود(این پشته ها در حقیقت برجستگی های طبیعی ملتحمه هستند که پاپیلا نام دارند و در اثر حساسیت بصورت غیر طبیعی بزرگ و برجسته می شوند).

مؤثرترین درمان این نوع حساسیت، توقف استفاده از لنز تماسی است. معمولاً قرمزی و خارش چشم چند روز تا چند هفته پس از توقف استفاده از لنز بهبود می یابد، اما برطرف شدن برجستگی های پشت پلک(پاپیلاها) ممکن است چندین ماه طول بکشد.

در صورتی که نتوان از عینک یا روش های دیگر برای اصلاح دید استفاده کرد و فرد ناچار به استفاده از لنز باشد تغییر نوع لنز، تمیز کردن مکرر لنز و شستشوی کامل رسوبات پروتئینی و سپس آبکشی دقیق با آب مقطر و یا استفاده از لنزهایی که به صورت روزانه تعویض می شوند ممکن است به بهبود این عارضه کمک کند.

به علاوه، ممکن است لازم باشد قطره های چشمی پایدار کننده ماست سل ها تا چند ماه در این افراد مصرف شود(در موقع استفاده از قطره باید لنز تماسی را از چشم خارج کرد).

حساسیت های پلک
حساسیت های پلک اغلب نوعی واکنش حساسیتی ویروس است که در اثر برخورد مستقیم با یک ماده آلرژی زای خاص ایجاد می شود.

این عارضه معمولاً در اثر تماس با مواد شوینده یا مواد آرایشی اتفاق می افتد و به همین دلیل در خانم ها شایع تر است(لاک ناخن در صورت مالیدن دست ها به چشم می تواند این عارضه را ایجاد کند).

علائم این نوع حساسیت معمولاً 24 تا 48 ساعت پس از برخورد با ماده آلرژی زا اتفاق می افتد. معمولا پلک ها دچار خارش شدید و قرمزی می شود، ممکن است جوش های ریز آبکی روی پلک ها ایجاد شود. گاهی ملتحمه نیز قرمز می شود. درصورتی که فرد به طور مکرر با ماده آلرژی زا در تماس باشد پوست پلک ها ضخیم شده حالت چرمی پیدا می کند و پلک کلفت می شود.

بهترین درمان این عارضه، شناسایی ماده مولد حساسیت و پرهیز از آن است. در موارد حاد،استفاده از یک پماد چشمی استروئیدی ملایم برای مدت چند روز می تواند به کنترل علائم کمک کند. درصورتی که عفونت میکروبی به ضایعه حساسیتی پلک اضافه شود، لازم است عفونت با داروهای آنتی بیوتیکی درمان شود.

بهاره مهرنژاد

روزنامه شرق

درمان آلرژی های چشمی

راه های درمان و بهبود آلرژی های چشمی شامل موارد زیر است:

1- پرهیز از عامل حساسیت زا: در مواردی که بتوان ماده مسئول ایجاد آلرژی را شناسایی کرد، بهترین و مؤثرترین درمان پرهیز از تماس با این ماده است.

2- پاک سازی و بهبود محیط زندگی: تمیز نگه داشتن خانه به منظور به حداقل رساندن گرد و غبار، پرهیز از نگه داری حیوانات خانگی، حفظ رطوبت مناسب در هوا، خنک کردن هوای منزل و استفاده از صافی های جذب کننده غبار می تواند به کنترل علائم آلرژی کمک کند.

3- پرهیز از خاراندن چشم ها

4- استفاده از کمپرس سرد: کمپرس سرد باعث کم شدن تحریک چشم ها و احساس خارش می شود و معمولا اثر تسکین دهنده دارد.

5- آلرژی درمانی: در مواردی خاص، ممکن است بتوان با روش هایی مثل تلقیح ماده آلرژی زا و افزایش تدریجی مقدار آن، واکنش دستگاه ایمنی بدن به یک ماده خاص را تغییر داد و مانع بروز علائم آلرژی در فرد مبتلا گردید. البته این روش پرهزینه و وقت گیر است و در بسیاری موارد امکان پذیر نمی باشد.

6- استفاده از داروهای مناسب:

الف-قطره اشک مصنوعی

قطره اشک مصنوعی گرچه اثر مستقیمی در درمان آلرژی ندارد، اما استفاده از آن باعث رقیق شدن مواد آلرژی زا تجمع یافته در چشم می شود. به علاوه تا حدی از چسبیدن مواد آلرژی زا به سطح ملتحمه جلوگیری می کند و عملکرد دفاعی لایه اشک را بهبود می بخشد. استفاده از این قطره ها به عنوان درمان کمکی به خصوص در افرادی که علاوه بر آلرژی، زمینه خشکی چشم دارند، گاه اثرات درمانی شگفت آوری دارد.

ب-قطره های آنتی هیستامین و دکونژستانت(ضد احتقان)

به هیچ وجه از قطره های آنتی هیستامین و دکنونژستانت نظیر قطره نفازولین + آنتازولین بیش از 2-1 هفته بصورت متوالی استفاده نکنید، زیرا مصرف طولانی مدت این قطره ها خود می تواند باعث تحریک و قرمزی چشم شود و حتی ممکن است در اثر عدم مصرف قطره، چشم شدیدا قرمز شود.
قطره های آنتی هیستامین، اثر هیستامین در ملتحمه را خنثی می کنند و باعث کاهش خارش چشم ها می شوند، اما روی تورم و قرمزی اثر چندانی ندارند. قطره های آنتی هیستامین دو مزیت عمده نسبت به اشکال خوراکی آنتی هیستامین دارند: اولا این قطره ها سریع تر از قرص و شربت اثر می کنند. ثانیا مصرف دارو به صورت قطره کمتر از مصرف خوراکی باعث ایجاد خشکی چشم می شود.

قطره های دکونژستانت قرمزی چشم را کم می کنند و در نتیجه ظاهر فرد بهبود پیدا می کند، اما این قطره ها اثری روی خارش ندارند. این داروها باعث تنگ شدن رگ های ملتحمه می شوند و در نتیجه قرمزی چشم کم می شود. البته در صورت مصرف طولانی مدت، خود این قطره ها می توانند باعث تحریک و قرمزی چشم شوند. به علاوه پس از چند روز مصرف مداوم، چشم اصطلاحا به این قطره ها عادت می کند و قطره بی اثر می شود و حتی ممکن است در اثر عدم مصرف قطره چشم شدیدا قرمز شود. بنابراین به هیچ وجه نباید این قطره ها را بیش از یکی دو هفته به صورت متوالی استفاده کرد. مصرف قطره های دکونژستانت در افراد مبتلا به آب سیاه(گلوکوم) ممکن است خطرناک باشد. بنابراین این افراد هرگز نباید به صورت خودسرانه این قطره ها را مصرف کنند.

در برخی از فراورده های دارویی مثل قطره نفازولین + آنتازولین ماده آنتی هیستامین و دکونژستانت با هم بکار رفته است. مصرف این قطره ها می تواند ظرف چند دقیقه قرمزی و خارش چشم را کنترل کند و معمولا این اثر تا 4-3 ساعت قابل توجه است. بنابراین در درمان علائم حاد آلرژی می توان از این قطره ها استفاده کرد و مصرف کوتاه مدت آن ها معمولا عارضه مهمی(غیر ازسوزش چشم در موقع استفاده از قطره) ندارد. اما همان طور که گفته شد مصرف دراز مدت آن ها چندان مفید نیست و ممکن است باعث بروز عوارضی شود.

ج-قطره های پایدار کننده ماست سل ها

همان طور که گفته شد واسطه اصلی ایجاد آلرژی ماده ای به نام "هیستامین" است که از گروهی از سلول های ایمنی به نام "ماست سل ها" آزاد می شود. داروهای پایدار کننده ماست سل ها مانع آزاد شدن هیستامین از ماست سل ها می شود و در نتیجه از بروز واکنش های آلرژیک جلوگیری می کنند. این داروها در تمام انواع حساسیت مؤثر است؛ در افراد مبتلا به حساسیت فصلی و کراتوکنژنکتیویت بهاره می توان از یکی دو هفته پیش از شروع فصل حساسیت این قطره ها را استفاده کرد، تا از بروز علائم حساسیت جلوگیری شود.
از آنجا که این داروها نسبتا بدون عارضه هستند می توان مصرف آن ها را برای یک دوره طولانی (مثلاً چند ماه) ادامه داد بدون این که مشکل خاصی ایجاد شود. البته باید توجه داشت که شروع اثر این داروها نسبتا کند است و برای آغاز بهبودی با مصرف این داروها معمولا چند روز زمان لازم است. از داروهای این گروه می توان به کرومولین سدیم اشاره کرد. البته در حال حاضر داروهای قوی تر و مؤثرتری نیز از این دسته در دسترس است.

د-قطره های ضد التهاب غیر استروئیدی

این قطره ها با اثر ضد التهابی خود باعث کاهش علائم آلرژی، به ویژه خارش می شوند. اما مصرف دراز مدت آن ها می تواند سوزش و خارش چشم را بدتر کند. از این دسته دارویی می توان به قطره ولتازن(دیکلوفناک) اشاره کرد.
ه-قطره های ضد التهاب استروئیدی

این قطره ها مثل بتامتازون، پرونیزولون و دگزامتازون در درمان حساسیت های چشمی بسیار مؤثرند، اما به علت عوارض جلدی بالقوه مصرف آن ها محدود به آلرژی های شدیدی است که با درمان های معمولی بهبود پیدا نکند. به علت احتمال بروز عوارض جلدی مثل آب مروارید(کاتاراکت) و گلوکوم(آب سیاه) مصرف این داروها باید حتماً با تجویز چشم پزشک و برای مدت کوتاه انجام گیرد.
و- آنتی هیستامین های خوراکی

مصرف آنتی هیستامین خوراکی معمولا در درمان آلرژی چشمی چندان مؤثر نیست، اما در مورادی که آب ریزش از بینی یا حساسیت پوستی(بویژه درماتیت آتوپیک) به همراه حساسیت چشمی وجود دارد، مصرف آنتی هیستامین خوراکی می تواند به کنترل این علائم کمک کند.

چند نکته مهم:

به یاد داشته باشید که آلرژی یک زمینه مزمن است و ممکن است مکررا عود کند.

آلرژی ها آزار دهنده اند، اما اغلب خطرناک نیستند.

در موراد آلرژی های شدید چشمی و یا آلرژی های طولانی مدت، حتما به چشم پزشک مراجعه کنید.

درمان آلرژی های حاد با استفاده از قطره های آنتی هیستامین- دکونژستانت چشمی در یک دوره کوتاه به بهبود علائم کمک می کند.

در آلرژی های مزمن، بهترین دارو برای استفاده دراز مدت، قطره های پایدار کننده ماست سل ها(mast cells) است.

قطره های استروئیدی حتما باید در یک دوره کوتاه و تحت نظر چشم پزشک مصرف شوند. از مصرف خودسرانه این داروها (بتامتازون- دگزامتازون- پردنیزولون) جدا پرهیز کنید.

قطره های خنک معمولا خارش چشم را بیشتر تسکین می دهند. قطره های چشمی را در یخچال نگهداری کنید.

چه بیماری هایی با آلرژی چشمی اشتباه می شوند؟

همان طور که در مطلب"بهار و آلرژی های چشمی" گفته شد واسطه اصلی ایجاد علائم آلرژی، هیستامین است. ترشح هیستامین در ملتحمه باعث بروز خارش، سوزش و اشک ریزش می شود. همچنین هیستامین با گشاد کردن رگ ها باعث می شود که چشم، قرمز و پُرخون به نظر برسد.

به علاوه این ماده موجب می شود که مقداری مایع از رگ ها به داخل بافت ملتحمه و پلک نشست کند. در این حالت تورم پلک ایجاد می شود.

به طور کلی در مواردی که علائم آلرژی شدیدتر از معمول است، یا علائم با اقدامات معمول برطرف نمی شود، لازم است حتماً معاینه چشم پزشکی انجام شود، چون برخی از بیماری های چشمی می توانند در ابتدا تظاهراتی مشابه آلرژی داشته باشند.

 بسیاری از بیماری های چشمی می توانند با آلرژی اشتباه شوند. شایع ترین این بیماری ها عبارتند از:

خشکی چشم:
این بیماری معمولا باعث ایجاد سوزش و احساس وجود شن ریزه در چشم می شود. در این بیماری خارش چشم کمتر از بیماری های آلرژیک است. به علاوه خشکی چشم معمولا افراد مسن را مبتلا می کند، در حالی که آلرژی در افراد جوان تر اتفاق می افتد.

یک نکته مهم این است که داروهای آنتی هیستامین که برای کنترل علائم آلرژی مصرف می شوند، می توانند خشکی چشم را بدتر کنند.

انسداد مجرای اشکی:
در این بیماری نیز به علت بسته شدن مجرای اشکی، چشم ها دچار اشک ریزش می شوند، اما بر خلاف بیماری های آلرژیک در این حالت معمولاً خارش وجود ندارد. این بیماری نیز در افراد مسن تر شایع تر است.

ورم ملتحمه عفونی:
ورم ملتحمه عفونی ناشی از بیماری ها و ویروس ها، می تواند علائمی شبیه آلرژی چشمی ایجاد کند.

تشخیص ورم ملتحمه عفونی از آلرژی چشمی مهم است، چون ورم ملتحمه عفونی به خصوص نوع ویروسی آن، شدیدا واگیردار است و می تواند اطرافیان را مبتلا کند.

از چشم ها مراقبت کنیم

هرگاه صحبت از بیمارى هاى خطرناک مى شود، فوراً به یاد پرفشارى خون ، کلسترول بالا ، بیمارى هاى عروق کرنر و... مى افتیم، در صورتى که بیمارى هاى مربوط به چشم، یکى از مهم ترین عواملى است که باعث شلوغى بیمارستان ها و کلینیک هاى پزشکى مى شود.

در این مطلب تعدادى از بیمارى هاى شایع چشمى را که بیشترین مورد نابینایى نیز مربوط به آنهاست، شرح می دهیم.

• استرابیسم (Strabismus)
یکى از شایع ترین مشکلات چشم به خصوص در کودکان است که اگر در دوران کودکى درمان نشود، به اختلال دید دائمى منجر خواهد شد. استرابیسم یا انحراف چشم(لوچی چشم)، اختلالى است که در آن چشم ها، وضعیت ناهمگونى نسبت به یکدیگر پیدا کرده و هر کدام از چشم ها در جهات مختلف نگاه مى کنند. در استرابیسم یکى از چشم ها مستقیم نگاه کرده و چشم دیگر به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین منحرف مى شود.

استرابیسم دو نوع دارد:

انحراف داخلى چشم که "ایزوتروپى" نام دارد و انحراف خارجى که "اگزوتروپى" نامیده مى شود.

در نوع ایزوتروپى، انحراف چشم به سمت داخل بوده و بیشتر شیرخواران را مبتلا مى کند.

اگزوتروپى نیز در کودکان اتفاق مى افتد، زمانى که به دور خیره مى شوند که معمولاً با بیمارى، خستگى و چرت زدن شدت مى یابد.

استرابیسم کودکان در صورتى که به موقع درمان نشود، کاهش دید یا آمبلیوپى(تنبلی چشم) را به همراه خواهد داشت. آمبلیوپى را مى توان با بستن چشم تا حد کمى درمان کرد. البته اگر درمان آن به تاخیر بیافتد، کاهش دید دائمى شده و موفقیت درمان آن تا حد زیادى کاهش مى یابد.

خشکى شدید چشم، سردرد حین فعالیت چشمى و نداشتن دید مناسب به خصوص از یک چشم، از مهم ترین علائم استرابیسم است که در کودکان دیده مى شود.

مهم ترین راه پیشگیرى از چنین عارضه اى معاینه چشم در طول دوره شیرخوارى و سنین قبل از مدرسه است. در غیر این صورت با پیشرفت بیمارى تنها جراحى است که مى تواند کودک را از خطر کاهش دید نجات دهد.

• گلوکوم (آب سیاه چشم) (Glaucoma)
این بیمارى زمانى اتفاق مى افتد که به دلیل خارج نشدن مایع زلالیه، فشار داخل چشم بالا می رود و عصب بینایى آسیب مى بیند. گلوکوم یکى از خطرناک ترین انواع بیمارى هاى چشم است، زیرا هیچ گونه علامت خاصى ندارد و فرد هنگامى متوجه بیمارى خود مى شود که رشته هاى عصب بینایى کاملاً از بین رفته و دید به شدت افت پیدا کرده است.

آب سیاه دو نوع دارد که به نوع باز و بسته تقسیم مى شود:

در نوع باز، تخلیه زلالیه به کندى صورت مى گیرد که سبب تجمع آن و بالا رفتن سریع فشار داخل چشم مى شود. گلوکوم باز در ابتدا، علامت خاصى ندارد،ولى با پیشرفت بیمارى آرام آرام میدان بینایى محدود مى شود تا اینکه در مرحله ایى،فرد دیدش را کاملاً از دست مى دهد.

گلوکوم بسته بسیار پرعلامت است. در این نوع که با درد چشم، تهوع، سردرد، قرمزى چشم و تارى دید همراه است، فرد مى تواند در طول مدت کوتاه، بیمارى خود را درمان کند. البته اگر موفق به شناسایى بیمارى خود در مراحل اولیه شود.

بالا بودن سن، سابقه ابتلا به آب مروارید، نزدیک بینى و استفاده از داروهاى کورتونى از دیگر عوامل ابتلا به گلوکوم است که باید مورد توجه افرادى که شرایط فوق را دارند، قرار گیرد.

• آب مروارید(کاتاراکت) (Cataract)
آب مروارید از نظر علمى یعنى ایجاد هر نوع کدورت در عدسى چشم. تغییر در ساختار پروتئینى چشم که در اثر ضربه، مصرف برخى داروها، قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم نور خورشید و بالا رفتن سن اتفاق مى افتد، مهم ترین دلیل کدر شدن عدسى چشم است.

سرعت ایجاد آب مروارید، نزد افراد مختلف فرق مى کند و حتى ممکن است بین دو چشم متفاوت باشد. آب مروارید هایى که با افزایش سن ایجاد مى شوند، طى چند سال به تدریج به وجود مى آیند. سایر آب مرواریدها که در اثر مواردى نظیر بیمارى قند ، مصرف کورتون و واردشدن ضربه بروز مى کنند، به سرعت طى چندین ماه پدید مى آیند که سریعاً نیز باعث کاهش دید مى شوند. معاینه دقیق و سالیانه در افراد زیر 50 سال و معاینه هر 6 ماه یک بار در افراد سالمند از مهم ترین راهکارهاى پیشگیرى از کاتاراکت به شمار مى رود.

• دژنراسیون ماکولا((Age-related Macular Degeneration (AMD)
یک بیمارى مزمن و پیشرونده که در افراد مسن دیده مى شود و شایع ترین علت کورى در جهان است. در این بیمارى، لکه زرد یا ماکولا که قسمت حساس به نور در شبکیه چشم بوده و مسئول دید مستقیم و کارهایى نظیر خواندن، نوشتن و رانندگى است، تخریب مى شود. این بیمارى درمان قطعى ندارد ولى با ایجاد تغییرات در رژیم غذایى و مصرف برخى از داروها مى توان از بروز آن جلوگیرى کرده یا به تعویق انداخت. پژوهش ها نشان مى دهد، مصرف مواد غذایى نظیر توئین، زیگزانتین و ویتامین هاى A، C و E خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا را تا حد زیادى کاهش مى دهد. یک سرى از تحقیقات نیز خبر از مفید بودن ماهى در حفاظت از چشم در مقابل دژنراسیون ماکولا مى دهد.

براى پیشگیرى از بروز این عارضه که بیشتر در افراد مسن بالاى 65 سال دیده مى شود، موراد زیر باید رعایت شوند:

*انتخاب یک رژیم غذایى سالم که در آن حداقل 5 واحد میوه و سبزى خورده شود.

*مصرف ویتامین هاى آنتى اکسیدانى نظیر ویتامین A، C و E که به مقادیر فراوان در اسفناج، ذرت، هویج، زرده تخم مرغ ، شیر، جگر، سویا، جوانه گندم و انواع کلم یافت مى شود،

*کنترل وزن براى جلوگیرى از چاقى و بیمارى هایى نظیر دیابت و فشار خون بالا،

*استفاده از عینک آفتابى و کلاه مناسب براى جلوگیرى از تابش مستقیم اشعه ماوراءبنفش خورشید به چشم،

*معاینه مرتب و پیگیر توسط چشم پزشک

بهاره مهرنژاد- روزنامه شرق

ویژه نامه شهادت امام حسن مجتبی با بیش از 100 مطلب
ادرس جدید سایت
کپسولهای ترک اعتیاد، بلای جان معتادان
کتامین
روشهای نوین ترک سیگار
[عناوین آرشیوشده]