ایدز هنوز تهدید می کند، فریب نخوریم
آمار بیماران آلوده به ویروس ایدز همیشه محل مناقشه بوده است، نه فقط در کشور ما، بلکه حتی در دنیا.
حدود 10 سال است که تعداد این بیماران (مشخصاً منظور کسانی هستند که آلوده به ویروس شده‌اند و نه آنها که علایم ایدز در آنها دیده می شود.می دانیم که بین آلودگی و شروع علایم می تواند 10 سال فاصله باشد.) "حدود 40 میلیون نفر" اعلام می شود.
به این دریاچه، از یک سو رودی به نام بیماران جدید می ریزد و آن را پر آب‌تر می کند، و از سوی دیگر تبخیر اتفاق می افتد، بیماران می میرند و میزان آب دریاچه را در تعادل نگه می دارند.
به خاطر تلاش‌ها در جهت آگاهی مردم و گسترش روشهای پیشگیری، تعداد بیماران جدید کم و کمتر می شود، همچنان که در مقابل، به خاطر پیشرفت‌ها در درمان، مرگ ومیر کمتر می شود.
اما این معادله با گزارش جدید UNAIDS* (برنامه مشترک سازمان ملل درباره ایدز) که جدیداً خبرگزاری‌ها آن را مخابره کردند، ظاهراً کمی به هم خورده است. این عدم تعادل، البته در جهت امیدوارکننده‌ای است.
UNAIDS اعلام کرده است: شمار آلوده‌شدگان به ویروس اچ‌آی وی(HIV)، که در سال 2006 توسط همین نهاد نزدیک به 40 میلیون نفر اعلام شده بود، در سال 2007 به 33 میلیون تقلیل یافته که نشان دهنده کاهش حدود 20درصد است.
یک پنجم کاهش در یک سال. عجیب نیست؟ سازمان ملل متحد اعلام کرده کاهش شمار تخمینی مبتلایان، بخشی به دلیل موفقیت برنامه‌های جلوگیری از بیماری ایدز و بخشی دیگر به دلیل راه‌های قابل اعتمادتر برای ارزیایی تأثیر ایدز بوده‌است. اما احتمالاً قضیه به همین جا ختم نمی شود.
آمار اعلام شده توسط UNADIS حاصل جمع آماری است که کشورهای مختلف به سازمان ملل اعلام می کنند و طبیعتاً قسمت عمده آن تخمینی است. به همین خاطرهم مثلاً وقتی آمار تخمینی آلوده شدگان به اچ‌ای وی در هند، از 6 میلیون به 3 میلیون کم می شود، آمار UNAIDS هم به طور چشمگیری کاهش می یابد.
درمورد کشورهای جنوب صحرا در آفریقا هم همین اتفاق افتاده است. شمار آلوده شدگان به ویروس اچ‌ای وی، در این منطقه حدود 5/22 میلیون نفر اعلام شده، در حالی‌که پیش از این، آمار 28 میلیون نفری مبتلایان، در این منطقه لحاظ می شد.
نگرانی از کم توجهی
گزارش UNAIDS احتمالاً مهم ترین تأثیرش، ایجاد فضای روانی برای جلب سرمایه‌گذاری‌ها در تحقیقات پیشگیری و درمان ایدز است و به نظر می رسد گزارش اخیر، در جهت کمرنگ شدن نگرانی‌ها، حرکت کرده، به عبارت دیگر شاید این گزارش، بر انگیزه سرمایه‌گذاران تأثیر منفی بگذارد، در حالی که هنوز مسئله ایدز، یک مسئله حل شده، یا حتی در حال حل شدن، تلقی نمی شود.
شاید به همین خاطر است که در ادامه گزارش UNAIDS، نویسندگان تأکید کرده‌اند برای جلوگیری از گسترش سریع ایدز لازم است منابع مالی بیشتری به این منظور اختصاص داده شود و 200 میلیارد دلار را برای این منظور پیشنهاد کرده‌اند. در این گزارش تأکید شده با بهبود نحوه مبارزه با ایدز، احتمال می رود بتوان 16 میلیون مبتلای به ایدز را از خطر مرگ در اثر این بیماری نجات داد و از ابتلای 43 میلیون نفر دیگر جلوگیری کرد.
نگاه تاریخی
این یک واقعیت است که اوج آلودگی به ویروس ایدز، در اواخر دهه 1990 بوده است و حالا ما در سراشیبی قرار گرفته‌ایم.
در فاصله سال‌های 1999 تا 2002 شمار افراد آلوده به "اچ‌آی وی " فقط در مناطق آسیای مرکزی و اروپای شرقی سه برابر شد. تا اواخر دهه 1990 هم این طور به نظر می رسید که این مناطق از اپیدمی ایدز جسته باشد، اما ناگهان آمار موارد ابتلا به ایدز به شدت بالا رفت و عمده علت آن هم استفاده از سرنگ‌های آلوده توسط معتادان به مواد مخدر بود.
اما وضع آفریقا تقریباً با همه‌جای دنیا متفاوت بود و شمار افراد آلوده در آسیای مرکزی و اروپای شرقی در مقایسه با قاره آفریقا ناچیز به حساب می آمد.
با این اوصاف بود که سال 2004، سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا در یک گزارش تحلیلی در مورد کشورهایی که ممکن است در آینده شاهد انبوه تازه‌ای از موارد آلودگی به این ویروس باشند، اعلام کردند تا سال 2010 در چین 10 میلیون نفر و در هند 20 تا 25 میلیون نفر به اچ‌آی‌وی آلوده خواهند شد.
در آن گزارش، نتیجه‌گیری شده بود که از 45 میلیون مورد آلودگی که انتظار می رود تا سال 2010 دیده شود، از 29 میلیون مورد می توان از طریق پیشگیری و مراقبت‌های پزشکی پیشگیری کرد.
ایران و ایدز
کمی پیش از رسانه‌ای شدن گزارش اخیر UNAIDS، وزارت بهداشت ایران هم رسماً اعلام کرد، رشد ابتلا به ایدز در ایران 40 درصد کاهش یافته است. اگرچه وزیر بهداشت، ضمن اعلام این خبر، تأکید کرد نگرانی از شیوع این بیماری از طریق رفتارهای جنسی بیشتر شده است.
طبق آخرین آمار، در حال حاضر حدود 16 هزار بیمار مبتلا به اچ‌آی‌وی در ایران شناسایی شده‌اند که 95 درصد آنها مرد هستند و 7/66 درصد آنها از طریق اعتیاد تزریقی آلوده شده‌اند. هنوز اکثریت این افراد معتادان تزریقی هستند، اگرچه انتقال ایدز از طریق سرنگ مشترک و اعتیاد تزریقی در کشور تا حدی کنترل شده است، اما نگرانی از امکان شیوع این بیماری از سایر روش‌ها به خصوص رفتارهای جنسی وجود دارد.
این، مسئله‌ای است که مسئولان وزارت بهداشت هم به آن معتقدند (این عین جملات وزیر بهداشت است: "این یک خطر بالقوه است که اگر از آن غفلت کنیم در آینده کشور را با مشکلات جدی مواجه می کند و تمام دستاوردهای پر افتخار گذشته برای کنترل اچ آی وی در کشور را که حاصل بیش از 10 سال تلاش همکاران ما در سراسر کشور است و اکنون آثارش نمایان شده است را بر باد می دهد.") اما در عمل برنامه خاصی برای آنچه به تعبیر وزیر بهداشت می تواند دستاوردهای گذشته را بر باد دهد، اجرا نمی شود.
البته کنترل ایدز در تمام دنیا کاری نیست که فقط از عهده وزارت بهداشت و سامانه‌های بهداشتی-درمانی بر‌آید، بلکه همکاری‌های بین بخشی، مؤثر است.
اما گذشته از این، آمار رسمی نباید ما را فریب دهد. کارشناسان تأکید می کنند، تعداد آلوده شدگان واقعی به ویروس ایدز در ایران بین 70 هزار تا 100 هزار نفر است.
نفس راحت نکشیم
طبق گزارش اخیر، هر روز حدود 7 هزار نفر به ویروس اچ‌آی وی، آلوده شده و 5 هزار و 700 نفر در اثر بیماری ایدز جان خود را از دست می دهند.
کارشناسان UNAIDS تأکید کرده‌اند این بیماری در سال جاری میلادی موجب مرگ 2 میلیون نفر، عمدتاً در کشورهای جنوب صحرای آفریقا، شده است و می گویند اکنون وقت آن نیست که مبارزه برای جلوگیری از این بیماری و درمان آن کاهش یابد.
